توسعه فناوری های دیجیتال در سالیان اخیر بسیار سریع بوده به حدی که برای افراد در جوامع پیشرفته نیر به روز رسانی علمشان را بسیار دشوار ساخته. در حالی که هیچ کسی تمامی روندهای فناورانه حال حاضر را نمی داند، این توسعه ی ممتد برای اکثر افراد از جمله، مدیران دولتی، مدیران کسب وکار و در کل جوامع، انفعال در پی خواهد داشت چرا که بسیاری از روندها برایشان قابل درک نیست.
دقیقاً همین اتفاقات انگیزه گزارش اخیر مجمع جهانی اقتصاد بود که در ادامه چکیدهای از آن ارائه کردهایم. . روندهای فناورانه متعددی که در این گزارش از آنها نام برده شده اساساً یکی از دو مورد زیر را در بطن خود دارند.
1. ارتباط دیجیتال برای هرکس با هرچیز در هرکجا و هرمکان
2. ابزارهایی برای بررسی و استفاده از اطلاعات دیجیتال به طرق جدید
این گزارش 21 پیشرفت فناورانه حاضر را به 6 کلان‌روند تقسیم‌بندی نموده است.
1. مردم و اینترنت- تبادلات و مناسبات در فضای وب به‌عنوان افزونه‌ای ذهنی، اجتماعی و فیزیکی
2. محاسبات، ارتباطات و ذخیره‌سازی اطلاعات در هر مکان- توانایی رابطه و تبادل اطلاعات با فناوری دیجیتال، و اطلاعات هرکجا هرزمان و با هر وسیله‌ای.
3. اینترنت اشیاء – ایجاد ارتباط دیجیتالی بین اشیاء بی‌جان یا به عبارتی " دقیق سازی عملکرد اشیاء فیزیکی"
4. هوش مصنوعی و کلان داده‌ها – توانایی دسترسی به داده‌های وسیع و مختلف به همراه ایجاد این قابلیت برای کامپیوترها که بر این اساس تصمیم‌گیری نمایند.پ
5. اقتصاد مشارکتی و اعتماد توزیع‌شده – مکانیسم‌های شفافیت و اعتماد به مدد فناوری‌های دیجیتال که ما را قادر می‌سازد تا به مبادله مستقیم کالا ، خدمات و پول بپردازیم. البته خارج از سازمان‌های سنتی نظیر بانک یا فروشگاه.
6. دیجیتالی سازی مواد- فناوری چاپ سه‌بعدی و ساخت مواد فیزیکی در نقطه ( شخصی یا در مقیاسی کوچک) بر اساس پارامترهای داده‌شده به‌صورت دیجیتال.
این روندها تأثیرات شگرفی در طریقه زندگی ، مدیریت کسب‌وکار، عملکرد گروه‌های مردمی و حتی کنترل بر خودمان خواهند داشت. زندگی همگی ماتحت تأثیر نرم‌افزارهای مختلف روزبه‌روز چالاک‌تر و مفید¬تر می‌شود و مقدار اطلاعاتی که در طول روز به دست می¬آوریم و بررسی می¬کنیم روزبه‌روز در حال افزایش است. این پیشرفت‌ها فرصتی برای ارائه خدمات متعددی به افراد و سازمان‌ها مختلف،از شرکت‌های خصوصی تا سازمان‌های غیرانتفاعی و دولتی، ایجاد می‌کند ولی از طرف دیگر خبر از تغییراتی بزرگ در آینده می‌دهد که به خدمت گرفتن این فناوری‌های متعدد را سخت می‌سازد.
این پیشرفت‌ها پتانسیل عظیمی را ایجاد می‌کند. تصور کنید قادر باشید به هر خدمتی که می‌خواهید، یا بازارهایی که نیاز دارید و حتی انواع ابزارهای فیزیکی، هرکجا و هر زمان و بر روی هر دستگاهی دسترسی داشته باشید. یا بتوانید یک بیماری را قبل از وقوع شناسایی و با مراقبت دارویی درمان نمایید و حتی فراتر از آن، با ساخت آن عضو معیوب بدنتان به‌صورت آزمایشگاهی در هرکجا که باشید،اقدام به درمان خود نمایید. این تغییرات یک‌شبه به وجود نخواهند آمد ولی در حال پیشرفت هستند و روزبه‌روز به واقعیت نزدیک‌تر می‌شوند و خیلی از افراد این تغییرات را درک نمی‌کنند. نکته درخشان دیگر در این تغییرات پتانسیل ایجاد شفافیت در همه وجوهات است که منتج به جلوگیری از مفاسد گوناگون می‌گردد و باعث تشویق آحاد مردم به مردم‌سالاری و دموکراسی است.
در همین حال نگرانی‌های فراوانی نیز وجود دارد. با داده‌هایی که هرلحظه در حال تولید و بررسی هستند آیا حریم شخصی افراد خدشه‌دار نمی‌شود؟ یا وقتی‌که دسترسی به اطلاعات آن‌قدر راحت و ارزان است تا چه حد می‌توان از حقوق معنوی و یا اطلاعات مالی محافظت کرد؟ وقتی مفهوم کار تغییر می‌کند و یا حتی برای عده کثیری غیر لازم می‌شود چه بلایی به سر مفاهیمی مانند ارزش ، همکاری و... می‌آید؟ آن‌هم وقتی در طول تاریخ هیچ‌وقت انسان به این حد از بلوغ فناورانه نرسیده است.
صدالبته که چالش‌های پیش رو برای این گذار بسیار بزرگ هستند. تغییرات اجتناب‌ناپذیر اجتماعی، دولتی، سازمانی و فردی چشم‌گیری درراه هستند و این تغییرات به‌وضوح برای همگان محسوس خواهد بود. پیش‌بینی جنبه‌های مختلف این گذار بسیار سخت خواهد بود ولی دیدن عملکرد متفاوت ده تا پانزده سال آینده خیلی سخت نیست. آمادگی برای این گذار با آگاهی از تغییرات آینده و تأثیرات آنها صورت می‌پذیرد و این گزارش‌ها شروعی برای رشد آگاهی است.
رصدخانه ی علم و فناوری شاخص پژوه